OBJAWY GORĄCZKI
Dreszcze, bóle mięśni, suchość w ustach czy wysuszona śluzówka? To objawy, które mogą towarzyszyć zwiększonej temperaturze ciała. Wzrost temperatury powyżej normy to reakcja obronna organizmu na czynniki, które przyczyniają się do powstania stanu chorobowego. Gorączka to również jeden z najczęstszych symptomów towarzyszących przeziębieniu i grypie. Do objawów towarzyszących gorączce należą: bóle głowy, przyspieszona akcja serca, brak apetytu i uczucie pragnienia oraz dreszcze i nadmierna potliwość1.
DEFINICJA GORĄCZKI
Wciąż wiele osób myli stan podgorączkowy z gorączką. Temperatura ciała, zarówno dziecka jak i dorosłego, może wahać się w ciągu dnia od 36,6°C do 37,5°C. Najniższa ciepłota występuje zazwyczaj po przebudzeniu, ponieważ podczas snu nasze procesy metaboliczne przebiegają wolno. W ciągu dnia organizm pracuje na pełnych obrotach, a co za tym idzie wzrasta temperatura ciała. Wszystko jest jednak sprawą indywidualną i zależy od cech naszego organizmu. Umownie mówimy o stanie podgorączkowym, jeżeli temperatura ciała wynosi powyżej 37°C, zaś o gorączce, jeśli przekroczy 38°C1.
Do pomiaru temperatury ciała można użyć kilku rodzajów termometrów. Należy jednak pamiętać, że wynik może się nieco różnić ze względu na miejsce pomiaru. Najczęściej wykonujemy go pod pachą, coraz częściej w uchu, rzadziej w jamie ustnej, u niemowląt w odbytnicy, ze względu na dokładność pomiaru. Ważne, by podczas mierzenia nie poruszać się, nie pić rozgrzewających napojów i cierpliwie poczekać na sygnał, że pomiar został dokonany. W przypadku tradycyjnych termometrów należy poczekać ok. 5 minut na uzyskanie rzetelnego wyniku2.
PRZYCZYNY GORĄCZKI
Utrzymywanie właściwej temperatury ciała jest istotne m.in. dla prawidłowego przebiegu procesów metabolicznych i niektórych procesów immunologicznych. Gorączka stanowi zaburzenie termoregulacji, podczas którego organizm zaczyna dążyć do innej temperatury niż prawidłowa. Przyczyn pojawienia się gorączki może być wiele i specjaliści dzielą je na kilka grup2. Najczęściej jednak występuje ona z powodu infekcji wirusowych, w tym grypy, której towarzyszyć może ból gardła, kaszel, katar i ból mięśni. W celu łagodzenia gorączki można przyjmować m.in.: paracetamol. W zależności od innych objawów towarzyszących można sięgnąć po lek złożony dostępny w aptekach, np.: jeżeli występuje gorączka i kaszel mokry można sięgnąć po Vicks AntiGrip Complex.
Kolejnym powodem przyczyniającym się do wzrostu temperatury ciała są infekcje bakteryjne dróg oddechowych. Chore gardło, krtań, nos czy zatoki zwykle powodują duży dyskomfort bólowy. Ważne jest, aby skontaktować się z lekarzem, jeśli objawy infekcji nie ustępują.
Sam przebieg gorączki może być różny: od ciągłego przez przerywany, zwalniający czy trwający2. Organizm uruchamiając mechanizmy obronne podnosi jednocześnie swoją temperaturę, ponieważ dzięki temu wzrasta skuteczność „systemu ostrzegania”. Warto wiedzieć, że gorączka jest jedynie jednym z możliwych objawów towarzyszących przeziębieniu czy grypie. Nie stanowi choroby sama w sobie2.
Przyczyny gorączki zostały sklasyfikowane, najczęściej wyróżnia się pięć dużych klas przyczyn stanów gorączkowych3:
- gorączka wywoływana przez czynniki zakaźne - najczęściej są to zakażenia bakteryjne, wirusowe, grzybiczne czy pasożytnicze,
- gorączka wywoływana nowotworem,
- gorączka wywołana przez układ immunologiczny, dotyczy najczęściej zaburzeń związanych z chorobami alergicznymi, zakażeniem wirusem HIV czy genetyczne uwarunkowania o charakterze autoimmunologicznym,
- gorączka o podłożu endokrynologicznym np. zaburzenia hormonów tarczycy,
- gorączką o nieustalonej przyczynie lub np. hipertermia wywołana czynnikami zewnętrznymi, takimi jak słońce.
GORĄCZKA PRZY GRYPIE I PRZEZIĘBIENIU
Przeziębienie i grypa to dwie różne choroby zakaźne dające podobne objawy, choć wywoływane przez różne rodzaje wirusów. Gorączka to objaw, który towarzyszy zarówno przeziębieniu i grypie, jednak w różny sposób. W przeziębieniu gorączka ma przebieg lekki (stan podgorączkowy między 37°C a 38°C) lub wcale się nie pojawia. Natomiast w przypadku grypy zwykle występuje wysoka gorączka (między 38°C a 40°C) i utrzymuje się około 3-4 dni4.
LECZENIE GORĄCZKI
W związku z tym, że przyczyn gorączki może być wiele należy każdorazowo decyzje o leczeniu rozpatrywać indywidualnie. Uważa się, że u ok. 30% chorych przewlekle gorączkujących, diagnozowanych w ośrodkach wysokospecjalistycznych nie udaje się ustalić przyczyny gorączki, co pozwala na rozpoznanie gorączki nieznanego pochodzenia4.
Jeżeli gorączka utrzymuje się dłużej niż trzy dni lub objawy znacząco się nasilą, wtedy wizyta u specjalisty będzie konieczna. W przypadku infekcji wirusowej gorączka może utrzymywać się do tygodnia. W przypadku utrzymywania się wysokiej temperatury, powyżej 7 dni, konieczna jest wizyta u specjalisty2.
Zazwyczaj w pierwszej kolejności sięgamy po domowe środki zwalczające gorączkę. Ważne, by gdy gorączkujemy dużo pić, w szczególności płynów o temperaturze pokojowej, ponieważ zwiększona temperatura przyczynia się do utraty wody z organizmu. Można również zastosować naturalne soki czy herbatki o działaniu napotnym np. z kwiatów lipy, owoców czarnego bzu czy malin. Te „babcine” metody przynoszą rezultaty, ponieważ gdy skóra się poci organizm oddaje ciepło na zewnątrz. Dodatkowo można stosować chłodne okłady na kark i czoło lub schładzać całe ciało w krótkiej kąpieli (temperatura wody powinna być około 1°C niższa niż temperatura organizmu)3.
Na rynku są dostępne preparaty, które w swoim składzie zawierają substancje czynne łagodzące objawy przeziębienia i grypy. Do leków obniżających gorączkę, a jednocześnie zwalczających objawy przeziębienia i grypy należą
Vicks AntiGrip Complex czy
Vicks AntiGrip Max. Vicks AntiGrip Max zawiera maksymalną zawartość paracetamolu (1000mg) w jednej dawce dozwolonej na rynku polskim bez przepisu lekarza (OTC).
1.Maśliński S, Ryżewski J, Patofizjologia, PZWL, 2007; 310.
2.Kucharz EJ, Diagnostyka różnicowa stanów gorączkowych, Rocznik Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie, 2010; 56, SUPPL. 1, 25–28.
3.Kucharz EJ, Chory przewlekle gorączkujący – poszukiwanie przyczyny i leczenie, Przew Lek, 2010; 85–89.
4.Franczak-Drygalska A, Jankiewicz-Ziobro K, Kotulska A, Kucharz EJ, Etiology of enhanced body temperature in patients admitted due to fever of unknown origin: analysis of 100 consecutive cases, Reumatologia, 2005; 103–104.