Przeziębienie - przyczyny, objawy, leczenie
Przeziębienie to szereg objawów związanych z łagodnym zapaleniem błony śluzowej nosa, gardła i zatok przynosowych, spowodowany zakażeniem wirusowym. Infekcja wirusowa u osób dorosłych może występować średnio od 2 do 4 razy w roku, z kolei u dzieci około 2 - 3 razy częściej niż u dorosłych24.
Jakie są przyczyny przeziębienia?
Za pojawienie się przeziębienia odpowiadają wirusy, najczęściej rynowirusy, koronawirusy, adenowirusy i inne. Do dziś zidentyfikowano ich kilkaset rodzajów, a każdy z nich uaktywnia się i atakuje drogi oddechowe człowieka z różną częstotliwością zależną od pory roku. W związku z tym, w zależności od pory roku zmienia się także częstotliwość zachorowań na przeziębienia25.
Warto dodać, że przeziębienie jest spowodowane zakażeniem wirusowym, ale jego objawy są reakcją obronną organizmu i próbą zwalczenia przez układ immunologiczny.
Przeziębienia najczęściej występują w okresie jesienno-wiosennym. Część hipotez mówi, że przebywamy wtedy częściej w zamkniętych, niewentylowanych pomieszczeniach, co sprzyja przenoszeniu się wirusów. Alternatywna hipoteza mówi, że przyczyną częstych przeziębień we wspomnianym okresie są wahania temperatury przez co błona śluzowa nosa jest bardziej narażona i mniej odporna na obronę przed zakażeniem wirusami26.
Czynnikami, które dodatkowo obniżają odporność organizmu i zwiększają podatność na infekcje wirusowe są zła dieta, zmęczenie, stres, a także choroby układu krążenia, nowotwory, cukrzyca, otyłość, depresja czy alkoholizm27.
Jak można się zarazić przeziębieniem?
Wirusy wywołujące przeziębienie mogą rozprzestrzeniać się za pośrednictwem:
- Drogi kropelkowej – osoba chora, kichając lub kaszląc uwalnia drobne kropelki wydzieliny nosowej zakażone wirusem, a te dostają się do organizmu innej osoby wraz z wdychanym powietrzem.
- Kontaktu z zakażonymi przedmiotami – wirusy mogą przetrwać na przedmiotach codziennego użytku nawet do kilku godzin. Po dotknięciu zakażonego przedmiotu wirus przeziębienia jest przenoszony z rąk do ust, oczu i nosa. Z tego powodu tak istotna jest odpowiednia higiena rąk, szczególnie w okresie zaostrzonej zapadalności na grypę28.
Jakie są objawy przeziębienia?
Pierwsze objawy przeziębienia zazwyczaj pojawiają się 1-2 dni po zakażeniu. Jest to najczęściej uczucie rozbicia i ogólnego złego samopoczucia. Niektórzy pacjenci skarżą się w tym czasie na drapanie, pieczenie i uczucie wysuszenia śluzówki nosa, co może być związane z jej infekowaniem przez wirusy.
Objawy, po 3-4 dniach osiągają największe nasilenie. Aż 94% przeziębień wiąże się w tych dniach z trudnościami oddechowymi u pacjentów . Infekcja powoduje obrzęk, przekrwienie śluzówek nosa, wodnisty katar. Śluz w nosie jest reakcją obronną przeciwko infekcji. Podrażnienie śluzówki nosa spowodowane infekcją wirusową pobudza z kolei niektóre mięśnie twarzy, szyi i klatki piersiowej powodując odruch kichania.
Reakcją organizmu na przeziębienie może być także mokry lub suchy kaszel. Pomaga on oczyścić dolne drogi oddechowe z zalegającej wydzieliny. Przy przeziębieniu może pojawiać się ból gardła lub chrypka, ból głowy lub gorączka30.
Objawy przeziębienia u dzieci są bardzo zbliżone do objawów u dorosłych. Przeziębienie rozpoczyna się ogólnym rozbiciem, któremu może towarzyszyć brak apetytu. Pojawia się ciekły katar, nieżyt nosa, suchy kaszel i ból gardła31.
Jak zapobiegać przeziębieniu?
Najważniejszym aspektem profilaktyki przeziębienia u osób zdrowych jest higieniczny tryb życia, zbilansowana dieta dostarczająca organizmowi niezbędnych składników odżywczych, witamin i minerałów, które w połączeniu z regularną aktywnością fizyczną oraz odpowiednią ilością snu, zapewnią równowagę w działaniu układu immunologicznego.
W okresie zwiększonej zapadalności na przeziębienia, warto unikać zatłoczonych miejsc i bliskiego kontaktu z osobami chorymi. Regularne mycie dłoni, uchroni przed przenoszeniem się wirusów podczas dotyku. W tym czasie wskazane jest noszenie odzieży, która zapewni komfort termiczny, chroniąc organizm przed wychłodzeniem, a także dużymi wahaniami temperatury32 .
Jak leczyć przeziębienie?
Podczas przeziębienia zaleca się pozostanie w domu, odpoczynek i picie odpowiedniej ilości płynów. Objawy złagodzą odpowiednie leki na przeziębienie. Ulgę zatkanym górnym drogom oddechowym przyniesie np. fenylefryna, która obkurcza naczynia krwionośne i zmniejsza obrzęk błony śluzowej nosa. Oczyścić dolne drogi oddechowe pomoże gwajafenezyna, która zwiększa wydzielanie płynu w oskrzelach, zmniejsza lepkość wydzieliny i ułatwia odkrztuszanie. Przeciwbólowo i przeciwgorączkowo zadziała z kolei lek zawierający np. paracetamol.
W aptekach dostępne są leki na przeziębienie, które zwalczają kilka objawów przeziębienia jednocześnie, np.:
- Vicks AntiGrip Complex - zwalcza 6 objawów przeziębienia i grypy, jednocześnie oczyszczając drogi oddechowe.
- Vicks AntiGrip Max – zwalcza 6 objawów grypy, maksymalnie łagodzi ból i obniża gorączkę i produkcję wydzieliny śluzowej.
- Vicks AntiGrip – zwalcza 6 objawów grypy, zmniejsza ból i obrzęk zatok oraz obniża produkcję wydzieliny śluzowej.
Uzupełnieniem terapii ogólnoustrojowej będzie połączenie kojącego eukaliptusa i aromatycznego mentolu dostępne w formie maści
Vicks VapoRub, która umożliwia szybką ulgę, a dzięki zewnętrznemu działaniu nie wykryto interakcji z innymi lekami.
Jeśli mimo stosowania leków i wypoczynku w domu objawy przeziębienie nie ustępują lub nasilają się, należy skontaktować się z lekarzem.
24Mrozińska M., Stopiński M., Mik E.: Przeziębienie. Prz. Lek. 2003; 6, str. 20–27.
25Chrobak E., Machura E., Wrzask M., Krakowczyk H., Mielczarek M, Przebieg zakażeń RSV u hospitalizowanych niemowląt i małych dzieci, Przegląd Lekarski 2011; 68/1, str. 63-67.
26Ecles R., An Explanation for the Seasonality of Acute Upper Respiratory Tract Viral Infections, Act a Otolaryngol 2002; 122, str. 183–191.
27Mrozińska M.: Przeziębienie – profilaktyka, leczenie. Czasopismo Aptekarskie 2006; 11, str. 42-44.
28Mrozińska M., Stopiński M., Mik E.: Przeziębienie. Prz. Lek. 2003; 6, str. 20–27
29 Theodore J Witek, David L Ramsey, 2nd David L Ramsey, Andrew N Carr, Donald K. Rikker: The natural history of community-acquired common colds symptoms assessed over 4-years, 2015; str. 81-88.
30Mrozińska M.: Przeziębienie – profilaktyka, leczenie. Czasopismo Aptekarskie 2006; 11, str. 42-44.
31 Trollous E., Baird L., Jayawardena S.: Common cold symptoms in children: results of an Internet-based surveillance program. J Med Internet Res. 2014 Jun 19;16(6):e144. doi: 10.2196/jmir.2868. data dostępu: 01.09.2017 r.
32 Ecles R., An Explanation for the Seasonality of Acute Upper Respiratory Tract Viral Infections, Act a Otolaryngol 2002; 122, str. 183–191.
PO/VCK/17/0065