ZATKANY NOS I ZATOKI - PRZYCZYNY
Uczucie zatkanego nosa jest często objawem blokady naturalnych ujść zatok, które wąskimi kanałami łączą jamy nosa z czterema głównymi zatokami przynosowymi, przez obrzękniętą błonę śluzową1.
Głównymi czynnikami, które determinują pojawienie się uczucia zatkanego nosa i zatok są: infekcja wirusowa górnych dróg oddechowych, alergia, nieprawidłowości anatomiczne (polipy w nosie, krzywa przegroda nosowa) oraz przebywanie na zimnym lub suchym powietrzu1.
OBJAWY ZATKANEGO NOSA I ZATOK
Niedrożność połączeń między otworami nosowymi i zatokami przyczynia się do zastojów wydzieliny, która jest idealną pożywką dla czynników chorobotwórczych2. Skutkiem obrzęku jest blokada ujść zatok, która zaburza wentylację i drenaż. Powstaje wtedy problem z oddychaniem przez nos, co w rezultacie prowadzi do wewnątrzzatokowego gromadzenia się wydzieliny śluzowej i blokady nosa3. Zmiany zapalne często dotyczą kilku zatok równocześnie, jest to spowodowane bliskością położenia ich naturalnych ujść. Wyjątkiem jest zębopochodne zapalenie zatoki szczękowej, gdy stan chorobowy obejmuje tylko jedną zatokę2.
Niedrożności nosa może towarzyszyć również uczucie bólu i rozpierania w okolicach zatok1.
Według klasyfikacji EPOS (Europejskie Stanowisko w Sprawie Wytycznych na Temat Zapalenia Zatok Przynosowych i Polipów Nosa) można wyróżnić następujące rodzaje stanów zapalnych zatok przynosowych4:
- ostre zapalenie wirusowe, określone jako przeziębieniowe (objawy utrzymują się średnio 10 dni),
- ostre zapalenie niewirusowe, w którym obserwuje się nasilenie objawów po pięciu dniach lub ich utrzymywanie się od 10 dni do 12 tygodni,
- przewlekłe zapalenie zatok (uczucie tzw. ciągłego zatkanego nosa), w którym utrzymywanie się objawów trwa dłużej niż 12 tygodni.
LECZENIE ZATKANEGO NOSA I ZATOK
Przy leczeniu zachowawczym najważniejsze jest zwalczanie stanu zapalnego, który powoduje obrzęk śluzówki nosa i zatok oraz upłynnienie zalegającej wydzieliny2.
Na zatkany nos warto zastosować aerozol do nosa
Vicks Sinex Aloes i Eukaliptus, który łagodzi objawy niedrożności nosa do 12 godzin od podania. Mogą go stosować dzieci od 6 lat – jedna dawka do każdego z otworów nosowych, nie częściej niż 3 razy na dobę, zaś osoby powyżej 10 lat do dwóch dawek w takiej samej częstotliwości.
Ulgę w oddychaniu może przynieść zamiennie lek w formie maści do stosowania zewnętrznego na objawy przeziębienia
Vicks VapoRub. Stosuje się go w objawach podrażnień i stanów zapalnych błony śluzowej nosa i gardła (np. w przebiegu przeziębień): kaszlu, katarze z obrzękiem błon śluzowych nosa i uczuciem utrudnienia oddychania ("zatkanego nosa"). Maść można stosować u dzieci już od 5 lat, wcierając ją w klatkę piersiową i plecy.
UWAGA: Z uwagi na ryzyko wystąpienia interakcji leku Vicks VapoRub nie należy stosować z lekami obniżającymi próg drgawkowy (np. leki antyhistaminowe, leki zwężające naczynia krwionośne, pochodne piperazyny, amylokaina), m.in.: Vicks Sinex Aloes i Eukaliptus.
Warto pamiętać, że niewłaściwie przeprowadzone lub zbyt późno rozpoczęte leczenie zapalenia zatok może doprowadzić do groźnych powikłań, do m.in.: zapalenia opon mózgowych, ropnia mózgu, a także upośledzenia wzroku2.
1.Kaliner M, Nawracające zapalenie zatok przynosowych: rozpoznanie i leczenie, Alergia Astma Immunologia, 1996; 2, 59-69.
2.Braczkowska B, Bonar R, Kopczyńska E, Zapalenie zatok przynosowych u dzieci – problemy pielęgnacyjne, Zagrożenia zdrowotne wśród dzieci i młodzieży, 2011; 119-127.
3.Wachnicka-Bąk A, Lipińska-Opałka A, Będzichowska A, Zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych – jedno z najczęstszych zakażeń górnych dróg oddechowych, Pediatria i Medycyna Rodzinna, 2014; 1, 25-31.
4. Fokkens W., Lund VJ, Hopkins C, Hellings PW, Kern R, European PositionPaper on Rhinosinusitis and Nasal Polyps 2020, Rhinology, 2020; 50(29): 1–464.